سمپلر یا الکترومنتل از مهمترین و پرکاربرد ترین ابزار های موجود در بخش های مختلف آزمایشگاه ها هستند
که برای برداشت و انتقال حجم مشخصی از مایعات و محلول های مورد نظر استفاده می گردد.
در این بخش به بیان انواع الکترومنتل می پردازیم:
سمپلر یا میکروپیپت در انواع ثابت که فقط حجم معین و تعیین شده ای را جابجا می نماید
و سمپلر متغیر که قابل استفاده برای حجمی بین کمترین و بیشترین حجم تعیین شده می باشد
و سمپلر چند کاناله که خود به دو دسته سمپلر 8 کاناله و سمپلر 12 کاناله تقیسم می شوند
تا بصورت همزمان و یک جا در رک ها به کار گرفته شوند.
عملکرد الکترومنتل ها به دودسته مکانیکی و الکترونیکی تقسیم می شود:
1) مکانیکی: اساس کار سمپلر ها مکانیکی بوده و با نیروی دست عمل مکش و تخلیه صورت می گیرد
که این امر خود نیاز به مهارت و تجربه کافی دارد زیرا این کار باید با دقت بالا صورت گیرد چرا که
در غیر اینصورت عملکرد اصلی دستگاه دچار مشکل شده و ممکن است اختلاف بین حجم کشیده شده
وحجم تعیین شده برای مکش و همچنین اختلاف بین حجم تخلیه شده و حجم تعیین شده برای تخلیه
متفاوت باشد.
2) الکترونیکی: سمپلر الکترونیکی بر اساس نیروی الکترونیکی عمل کرده و نیروی انسانی نقش چندانی
در آن ایفا نمی کند و مکش و تخلیه در این میکروپیپت ها براساس تنظیمات از قبل تعیین شده برای
دستگاه و بصورت یکنواخت صورت میگیرد.
کارکرد سمپلر ها از نظر فنی به دو دسته تقسیم می شوند:
1) بصورت جابجایی هوا است : به گونه ای که در فضای موجود بین پیستون و مایع مورد نظر در سمپلر هوا وجود دارد که با جابجایی هوا سمپلر کار میکند.
2) پیستون مستقیما با مایع در ارتباط می باشد: در این نوع فضای خالی حاوی هوا بین پیستون و مایع برداشته شده است که برای کار با محلول های غلیظ با ویسکوزیته بالا ساخته میشوند.
حجم های تعیین شده برای سمپلرها بسته به مارک های مختلف بین 0.1 تا 10000 میکرولیتر می باشد.
اجزا سازنده دستگاه سمپلر:
شکل پایین اجزای سازنده این دستگاه را نشان داده است که در زیر نام آن ها ذکر شده است:
Plunger button (شاسی برداشت و تخلیه)
Plunger rod
Tip ejector mechanism (مکانیسم اوت نوک سمپلر)
Friction ring (پیچ تنظیم حجم)
Micrometer (تنطیم کننده حجم)
Digital volume indicator (نمایش دهنده حجم)
و اجزای سازنده پیستون شامل:
Piston پیستون
Springs سیلندر
Seel, O-ring سیل
Shaft coupling غلاف شفت
Tip ejector اوت کننده نوک سمپلر
Shaft شفت
این دستگاه از جهت طراحی، وزن، نیروی فشارنده پیستون و دقت اندازه گیری با یکدیگر متفاوت هستند . بسته به بودجه و نظر مشتری، انواع مختلفی از سمپلرها ها در بازار تجهیزات آزمایشگاهی موجود است.
نکات قابل توجه درباره الکترومنتل و کار با آنها :
- الکترومنتل، برای انتقال حجم های بسیار اندک مایعات در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرند
- فشار پیستونی که در بالای سمپلر تعبیه شده است، باعث کشیده شدن مایع به سر میکروپیت می شود.و اگر بار دیگر بر سر سمپلر فشار وارد کنیم، مایع ذخیره شده، میتواند از سمپلر خارج شود.
- سمپلر ها دارای سرهای قابل تعویضی هستند که بعد از استفاده از آن ها می توان با فشار پیستون آنها را از سر سمپلر جدا کرد و سر سمپلر دیگری به آن متصل کرد.
- سر سمپلرها، به وسیله رنگ های مختلف مشخص شده اند. بدین معنی که هر رنگی قابلیت انتقال میزان مشخصی از حجم ها را دارد .
- هر چند سمپلر ها دستگاه های دقیق اندازه گیری مایعات محسوب می شوند ، اما بسته به دما و روش های مورد استفاده در اندازه گیری مایعات می تواند تا حدی از دقیق بودن خارج شود لذا سازنده های تجهیزات، به مصرف کنندگان توصیه می کنند که هر شش ماه یکبار، سمپلر ها را کالییبره کنند.البته این شرایط مربوط به زمانی است که به طور مرتب از دستگاه استفاده شود.
- ضربه به سمپلر ميتواند اين وسيله را از كاليبراسيون خارج نمايد.
باانتخاب سر سمپلر مناسب، حجم محلول برداشته شده بايد در حدي باشد كه مايع وارد قسمتهاي داخلي دستگاه نگردد. - درصورت مكش محلولهاي اسيدي و ساير مواد با خاصيت خورندگي بايد بخش نگهدارنده نوك سمپلر(Tip-holder) بازشده و پيستون و حلقه پلاستيكي (O-ring) با آب مقطر شسته شود.
- هیچ گاه نبايد سمپلر حاوي محلول به پهلو روي ميز گذاشته شود.
- هیچ گاه نبايد سمپلرهاي متغير را بر روي حجمي خارج از محدوده تعیین شده آن تنظيم كرد.
- تمام قسمتهاي خارجي اکثر سمپلرها را ميتوان با محلول صابون شستشو داد و پس از آب كشي با آب مقطر در دماي اتاق خشك نمود.
(انواعي نيز قابل اتوكلاوكردن هستند كه آنها را در اتوكلاو استريل مينمايند). پس از شستشوي سطح خارجی دستگاه بايد پيستون با مقدار كمي از روغن همراه سمپلر، كه اغلب ( Silicone grease) ميباشد، روغنكاري شود.براي تميز كردن قسمتهاي داخلي سمپلر بايد حتما به راهنماي همراه سمپلر مراجعه شود.
- حتی المقدور سمپلر پس از استفاده در حجم بالا تنطیم شود. تا در نوبت بعدی استفاده از دستگاه به حجم دلخواه تنطیم گردد.
دلیل این امر این است که زمانی که سمپلر از حجم پایین به حجم بالا تغییر پیدا می کند میزان حجم برداشتی از نمونه کمی کمتر از حجم تنطیمی است لذا توصیه می شود برای تغییر حجم از حجم کم به حجم زیاد بهتر است ابتدا در حجم بالاتر از حجم مورد نظر تنظیم و سپس به حجم مورد نظر تغییر انجام شود.