تولوئن هیدروکربنی آروماتیک با فرمول شیمیایی C6H5CH3 یا C7H8 است. این ماده که شامل یک گروه متیل متصل به حلقه بنزنی است دارای خواصی مشابه بنزن ولی بسیار کم خطرتر از این ماده است. تولوئن جزء حلال های آروماتیک می باشد.
تولوئن حلالی است که در صنعت به طور وسیع از آن استفاده می شود. ماده ای است که در قدیم به نام تولول شناخته می شد. از خصوصیات ظاهری این ماده می توان به شفاف بودن آن اشاره کرد. در آب حل نمی شود و بویی شبیه رنگ یا تینر دارد. هیدروکربنی آروماتیک است که به طور گسترده به عنوان خوراک صنعتی و حلال مورد استفاده قرار می گیرد. به بنزین اضافه می شود و در جهت تولید بنزن نیز مورد استفاده قرار می گرفت. این ماده برای بدن انسان و حیوانات زیان بار است و نخستین جایی که پس از تماس با انسان و جانوران را مورد حمله قرار می دهد، سیستم عصبی مرکزی بدن است.
خواص فیزیکی، شیمیایی و مشخصات ظاهری تولوئن
- وزن مولکولی این ماده 94.141 گرم بر مول و فرمول شیمیایی آن C7H8 می باشد.
- مایعی بی رنگ و شفاف است و بویی شبیه بنزن یا تینر دارد.
- دارای نقطه جوش 231.1 درجه فارنهایت در فشار 760 میلی متر جیوه است و نقطه ذوب آن 139- درجه فارنهایت می باشد.
- نقطه فلش آن 40 درجه فارنهایت و فشار بخار این ترکیب شیمیایی 10 میلی متر جیوه در دمای 43.5 درجه فارنهایت است. همچنین فشار بخار آن در 61 درجه فارنهایت برابر با 20 میلی متر جیوه و در دمای 89.2 درجه فارنهایت در حدود 40 میلی متر جیوه است.
- در آب انحلال پذیر نیست اما در موادی همچون کلروفوم، اتر، استون، کربن دی سولفید و استیک اسید انحلال پیز است.
- چگالی ویژه آن 0.867 در دمای 68 درجه فارنهایت می باشد.
- نقطه خود آتش گیری آن در حدود 896 درجه فارنهایت تعیین و اندازه گیری شده است.
- لزجت این ماده در دمای 25- درجه سانتی گراد برابر با 1.165 میلی پاسکال ثانیه ، در دمای 0 درجه سلسیوس برابر با 0.778 میلی پاسکال ثانیه و در دمای 25 درجه سانتی گراد برابر با 0.56 میلی پاسکال ثانیه می باشد.
- این ماده خاصیت خورندگی ندارد. همچنین آستانه حس بوی آن نیز به میزان 2.14 PPm می باشد.
موارد مصرف و کاربرد تولوئن
این محصول به عنوان یک مادهٔ اولیه و همچنین به عنوان حلال در صنایع مختلفی از جمله تهیه رزین به کار می رود. تولوئن (متیل بنزن یا فنیل متان)، مایعی صاف و نامحلول در آب با بویی شبیه بوی تینرهای رنگ معمولی است. این ماده از گروه ترکیبات آروماتیک است و به عنوان یک مادهٔ اولیه و همچنین حلال شیمیایی کاربرد دارد .کاربردهای دیگر آن عبارتست از حلال رنگ، تینر رنگ، درزگیر سیلیکونی، واکنش‌گر شیمیایی، پلاستیک، جوهر چاپ، چسب، لاک و ضدعفونی کننده و گندزدا. همچنین می‌توان از آن برای ساخت فوم و TNT استفاده نمود. در کل از تولوئن استفاده بسیاری در صنعت می شود. به طور کلی می توان مصارف این ماده را به دو دسته صنعتی و غیر صنعتی تقسیم بندی کرد.
مصارف صنعتی تولوئن
- از تولوئن در صنعت چسب و مهر و موم مورد استفاده قرار می گیرد.
- در تولید محصولات بازدارنده خوردگی مورد استفاده قرار می گیرد.
- مورد استفاده در محصولات سوختی و مشتقات آن
- همچنین در مواد شیمیایی آزمایشگاهی نیز از این ماده بهره برده می شود.
- در تهیه و ساخت مواد روان کننده و مشتقات روان کننده نیز کاربرد دارد.
- در صنعت رنگ و مواد پوششی نیز کاربرد زیادی دارد.
- در صنعت از این ماده به کرات به عنوان حلال مورد استفاده قرار می گیرد.
مصارف غیر صنعتی تولوئن
- تولوئن در ساخت محصولات محافظتی و مراقبتی اتوموبیل کاربرد دارد.
- از این ترکیب شیمیایی همچنین در محصولات پاک کننده و مراقبتی مبلمان ساختمان استفاده فراوان می شود.
- در پارچه، منسوجات و محصولات چرمی نیز از این ماده بهره برده می شود.
- تولوئن در گریس ها و مواد روان کننده نیز قابلیت کاربرد دارد.
- تولوئن در ساخت و تولید محصولات حفاظت و بهداشت شخصی نیز راهگشا است.
- تولوئن در تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی مورد استفاده قرار می گیرد.
- در مواد پتروشیمیایی نیز مورد استفاده فراوان قرار می گیرد.
ایمنی و msds تولوئن
- تنفس شدید تولوئن در دوران بارداری منجر به تولد کودکانی با نقائصی در هنگام تولد و کمبود توانایی ذهنی و رشد می شود ، همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تماس با تولوئن در هنگام کار منجر به سقط جنین می شود .
- اگر از این محصول با غلظت بالا در یک فضای بسته و محیط بدون تهویه استفاده شود، می تواند باعث کاهش هوشیاری ، کاهش تنفس و مرگ شود .تماس طولانی مدت و مکرر با تولوئن روی سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر می گذارد.
- در صورت استنشاق این ترکیب شیمیایی، فرد مصدوم را در معرض هوای تازه قرار دهید. علاوه بر استراحت، باید به توصیه های پزشکی نیز رجوع گردد. در صورت تماس آن با پوست، باید ماده آلوده را از لباس ها جدا کرد و با آب و صابون محل اصابت را شستشو دهید.
- اگر فرد مورد نظر این ماده را بلعیده باشد، نباید او را وادار به استفراغ کرد و باید دهان را شستشو داد. در صورت تماس با چشم نیز باید آن را برای چندین دقیقه با آب شستشو داد.
منبع:
https://www.delgarm.com/health/medications/173982-%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%A6%D9%86
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.