سانتریفیوژ دستگاهی است که با استفاده از نیروی گریز از مرکز، اجزای یک محلول را که دارای دانسیته های متفاوت میباشند، از هم جدا میکند. سانتریفیوژ یکی از پر کاربردترین وسایل آزمایشگاهی میباشد که برای جدا کردن سرم، تهیه ته نشین ادرار، تهیه فیلترهای فاقد پروتئین و سایر موارد از این وسیله استفاده میشود. در استفاده از این وسیله باید زمان سانتریفیوژ و نیروی سانتریفیوژ (relative centrifugal force) RCF به دقت مشخص و رعایت شود. برای انتخاب سانتریفیوژ بایستی RCF در نظر گرفته شود و تعداد دور در دقیقه (RPM ) اهمیت چندانی ندارد.
در موقع استفاده از سانتریفیوژ به مسئله بالانس توجه کنید، وزن، اندازه و شکل لولههای گذاشته شده مقابل یکدیگر باید مشابه باشند. چون عدم بالانس باعث خرابی شافت ( shaft) و زغال دستگاه شده و مواد به خوبی تهنشین نمیشوند. در صورت استفاده طولانیمدت از سانتریفیوژ مخصوصاً در دورهای بالا، سانتریفیوژ داغ شده و باعث افزایش حرارت نمونه یا محلول داخل خود شده و باعث همولیز و تبخیر آن میشود.
کاربرد سانتریفیوژ
- جدا کردن ذرات از محلول براساس وزن مخصوص
- جدا کردن دو محلول از هم
- تهیه فیلترهای فاقد پروتئین ( صاف شده)
- تهیه سدیمان ( ته نشین ) کامل ادرار و سیتولوژی مایعات دیگر بدن
- جدا کردن سرم و پلاسما از گلبول ها
انواع مختلفي از سانتريفيوژ آزمايشگاهي وجود دارد :
ميكرو سانتريفيوژ : دستگاهي هست براي كار در حجم بين 0.2 تا 2.0 میلی لیتر(ميكروتيوب ها)، حداكثر 96لوله را مي توانند پشتيباني كنند ،همچنین طراحي جمع و جوري دارند.
سانتريفيوژ باليني يا كلينيكي : دستگاهي هست براي كاربردهاي باليني مانند لوله هاي انتقال خون و داراي سرعت كمتري هستند
سانتريفيوژ چند منظوره روميزي : دستگاهي يراي كار با تيوب هاي بزرگ و داراي تنوع بسيار زيادي هستند.
سانتريفيوژ STAND ALONE : دستگاه هاي سنگين مانند اولترا سانتريفيوژ
طراحی
سانتريفيوژ آزمايشگاهي در شيمي ، زيست شناسي و بيوشيمي براي جداسازي مواد جامد از مايع در يك سوسپانسيون مورد استفاده قرار ميگيرد . مواد جامد مي تواند تركيبات غير محلول ، بيومولكول ها ، ارگان هاي سلولي و يا سلول كامل باشد . سانتريفيوژ ها از نظر سرعت و ظرفيت بسيار متنوع هستند . سانتريفيوژ ها معمولا داراي روتوري هستند كه در آن 2،4،6 و يا حفره هاي بسيار زياد هستند كه در آنها لوله هاي آزمايش قرار مي گيرد . زماني كه يك سوسپانسيون در يك دستگاه سانتريفيوژ قرار مي گيرد ، مواد جامد در ته لوله آزمايش ته نشين مي شوند و باعث ايجاد يك ديواره مخلوطي مي شود . اين ديواره باعث مي شود تا مايع رویي يا همان سوپرناتانت به آساني از سوسپانسيون جدا شود .
به طور كلي دو نوع روتور وجود دارد:
روتور با زاويه ثابت : اين روتورها محكم و جمع و جور هستند و معمولا از آلومينيوم ساخته مي شوند . در آنها حفره هايي با زاويه ثابت )براي نمونه با زاويه 45 درجه( تعبيه شده هست كه محل قرار گيري تيوب هاي نمونه است .
روتور چرخشي يا روتور افقي : روتور شبيه صليب است و به آن سطل هم گفته مي شود . در اين سطل تيوب هاي مختلفي مي تواند سانتريفيوژ شود.
روتور توسط درب روتور بسته مي شود . روتور در داخل محفظه ای قرار دارد كه توسط درب فلزي سانتريفيوژ پشتيباني مي شود . درب باز مانع از چرخش موتور روتور مي شود . در زمان سانتريفيوژ درب قفل مي شود. درب بسته باعث حفاظت فرد در برابر برخورد با روتور مي شود كه با سرعت بسيار بالا در حال حركت هست. محفظه روتور و درب روتور طوري طراحي شده اند كه در صورت شكستن لوله ها حتي در حداكثر سرعت ، هيچ خطري فرد آزمايش كننده را تهديد نمي كند . قبل از سانتريفيوژ ، بايد لوله هاي موجود در روتور با استفاده از بلانك و يا ساير نمونه ها بالانس شود . با توجه به اهميت اين موضوع امروزه سانتریفيوژ ها به حسگر تشخيص عدم تعادل خودكار مجهز شده اند .
ایمنی
بعد از بارگيري سانتريفيوژ بايد از تعادل روتور مطمئن شويم . كمترين ميزان در حجم دو طرف ، در سرعت هاي بالا مي تواند نيروي غير تعادلي بسيار زيادي را ايجاد كند . اين نيروي عدم توازن در سرعت هاي بالاي روتور باعث صدمه به دستگاه و يا صدمه جاني شديدي خواهد شد . بازهم يادآوري مي كنيم كه برخي از دستگاه ها داراي كنترل توازن هستند كه برنامه كنترل كننده در صورت عدم تعادل در روتور ، باعث توقف سانتريفيوژ مي شود.
قبل از استفاده از دستگاه ، روتور و حفره ها را بررسي كنيد . در حين حركت روتور دستگاه به هيچ وجه نبايد لمس شود چون چرخش روتور مي تواند باعث آسيب هاي جدي اي شود .
زماني كه نمونه خطرناكي )بيوهزارد( را مي خواهيد سانتريفيوژ كنيد براي جلوگيري از خروج ذرات ائورسل (ذرات معلق) و ايجاد مشكلات بعدي بر روي درب دستگاه واشر مخصوص قرار دهيد . بعد از سانتريفيوژ با روشن كردن هود ذرات ائورسل هم اگر ايجاد شده باشد حذف خواهد شد
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.