تترا پتاسیم پیرو فسفات (Tetrasodium pyrophosphate) ترکیب شیمیایی است که با نام اختصاری TSPP در صنایع شیمیایی شناخته می شود و نوعی ترکیب جامد کریستالی به رنگ سفید می باشد. این ماده با نام های متداول دیگری همچون سدیم پیرو فسفات و تترا سدیم فسفات نیز معروف است. این نمک معدنی بسیار مفید از دو گروه عامل پیرو فسفات و یون های سدیم تشکیل شده است. جرم مولی این ترکیب برابر با 90/265 گرم بر مول و دانسیته آن برابر با 534/2 گرم بر سانتی متر مکعب است.
ترکیب جامد تترا پتاسیم پیرو فسفات به شکل بدون آب در دمای 988 درجه سانتی گراد و فرم ده آبه آن در دمای 5/79 درجه سانتی گراد ذوب می شود. نقطه جوش برای این ماده به ثبت نرسیده است زیرا این ترکیب در دمای نقطه ذوب، تجزیه می گردد. حلالیت این ترکیب معدنی در آب در دماهای مختلف، متفاوت است؛ به طور مثال، 7/6 گرم از این ترکیب در 100 سی سی آب 25 درجه سانتی گراد حل می شود. ترکیب تترا پتاسیم پیرو فسفات در الکل و آمونیاک نامحلول است.
تترا پتاسیم پیرو فسفات یکی از ترکیبات پر کاربرد در صنایع غذایی است. از این ماده به عنوان افزودنی مواد غذایی به انواع گوشت و فرآورده های گوشتی اضافه می شود. این ماده، یک عامل امولسیفایر و بافر کننده است و برای ایجاد یک محیط تقریباً خنثی به محصولات غذایی نظیر گوشت مرغ، کنسرو ماهی تن، مواد غذایی مبتنی بر سویا، غذاهای حیوانات و … افزوده می شود. بهبود طعم مواد غذایی گوشتی با این جامد معدنی تأمین خواهد شد.
همچنین از جامد معدنی تترا پتاسیم پیرو فسفات برای تنظیم میزان اسیدیته محلول در صنایع تصفیه آب و فاضلاب به کار می رود. تمیز کردن و حذف رسوبات و آلودگی های دیگ های بخار در صنعت با استفاده از ترکیب فوق میسر است.
یکی از موارد کاربردی نمک معدنی تترا پتاسیم پیرو فسفات، استفاده از آن به عنوان یک شوینده خانگی است. محلول این ماده می تواند لکه ها و آلودگی های لباس ها را برطرف کند اما باید توجه داشت که حضور این ترکیب در آب به دلیل محتویان فسفات در ساختار مولکولی آن، می تواند رشد جلبک ها را در محیط آب افزایش دهد، به همین علت استفاده گسترده از این جامد معدنی به عنوان یک شوینده خانگی چندان توصیه نمی شود.
یکی دیگر از کاربردهای بسیار مهم ترکیب تترا پتاسیم پیرو فسفات، استفاده از آن برای تهیه خمیر دندان است. حضور این ماده در خمیر دندان موجب می شود یون های کلسیم و منیزیم موجود در بزاق دهان را حذف کرده و به عنوان یک کنترل کننده یونی عمل کند، در نتیجه از رسوب جرم بر روی سطح دندان ها جلوگیری به عمل می آید. این کاربرد از ترکیب تترا پتاسیم پیرو فسفات، بیشتر جنبه تجاری دارد و موجب افزایش فروش این قبیل محصولات بهداشتی می گردد.
روش تولید تترا پتاسیم پیرو فسفات در صنعت
ترکیب شیمیایی تترا پتاسیم پیرو فسفات از واکنش میان اسید فسفریک و سدیم کربنات در کوره در دمای بسیار بالا تولید می گردد. محصول این واکنش های شیمیایی، دی سدیم فسفات است که اگر در دمای 450 درجه سانتی گراد حرارت داده شود، تترا پتاسیم پیرو فسفات تولید می شود. همچنین این ماده می تواند در اثر فرآیند دِهیدراته شدن مولکولی فسفات سدیم قلیایی در دمای 500 درجه سانتی گراد تولید شود.
اطلاعات ایمنی تترا پتاسیم پیرو فسفات
تترا پتاسیم پیرو فسفات به عنوان یک ترکیب معدنی ضد رسوب معرفی شده است. این ماده جامد در حالت محلول، خاصیت خورندگی دارد بنابراین افرادی که یا این ترکیب شیمیایی سروکار دارند باید تمام موارد ایمنی کار با مواد خورنده را رعایت کنند. کارگران باید هنگام کار با این اسید از دستکش لاستیکی، عینک و ماسک ایمنی استفاده کنند.
اگر محلول تترا پتاسیم پیرو فسفات با پوست دست تماس پیدا کند، منجر به سوزش و التهاب بسیار شدید آن می شود. این ماده می تواند آسیب های جدی به چشم ها وارد کند. جداً توصیه می شود اگر فردی با این ماده آسیب دید فوراً او را به مرکز درمانی منتقل کنید.
تترا پتاسیم پیرو فسفات در دو گرید خوراکی و صنعتی در بازار به فروش می رسد. بسته بندی های حاوی این ماده باید در محیط خشک و خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری و ذخیره شوند. این ماده باید به دور از منابع تولید گرما یا ترکیبات شیمیایی اکسید کننده ذخیره گردد. به دلیل اینکه کریستال های ترکیب معدنی فوق، جاذب رطوبت هستند، توصیه می گردد پس از هر بار استفاده، درب مخازن یا ظرف نگهداری ترکیب تترا پتاسیم پیرو فسفات به دقت بسته شود.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.