غده هیپوفیز بافتی کوچک و بسیار مهم، که در ناحیه زیرین مغز قرار دارد و باعث ترشح هورمون های خاصی به جریان خون می شود این هورمون ها کارکردهای ضروری و خاص بدن را کنترل می کنند.
از جمله آن ها می توان به تولیدمثل، رشد در دوران کودکی، کار غده ی تیروئید اشاره کرد.
این غده چند تا هورمون تولید می کند:
اکثر غده های بدن فقط یک هورمون تولید می کنند در صورتی که هیپوفیز به دلیل پیچیدگی کارکرد و موقعیت مغز شش هورمون مختلف تولید و پخش می کند
غده هیپوفیز کدام هورمون ها را ترشح می کند:
این غده هورمون های مختلفی را تولید که در زیر به آنها اشاره می کنیم.
پرولاکتین در غده هیپوفیز:
بعد از تولد نوزاد باعث تحرک تولید شیر در سینه می شود همچین روی میزان هورمون های جنسی در تخمدان و بیضه و باروری تاثیرگذار است.
هورمون رشد GH در غده هیپوفیز :
باعث رشد کودکان، کنترل و حفظ سلامتف آسایش در بزرگسالان، در افراد بالغ باعث تولید توده ی عضلانی و استخوانی می شود که تاثیر بسزایی روی توزیع چربی در بدن دارد.
آدرنوکورتیکوتروپین ACTH در غده هیپوفیز :
این هومرمون غدد فوق کلیه را تحریک به ساخت کورتیزول می کند. کورتیزول هورمون استرس است که نقش مهمی در بقا بشر دارد و میزان فشار و گلوکز خون را کنترل می کند.
هورمون محرک تیروئید TSH :
غدد تیروئید را تحریک به تولید هورمون تیروئید می کند این هورمون سوخت و ساز بدن را تنظیم و در تعادل انرزی و رشد و فعالیت سیستم عصبی موثر است.
هورمون لوتئینه کننده LH:
این هورمون باعث تحریک تولید تستوسترون در مردان، تخمک گذاری در زنان می شود.
هورمون تحریک کننده ی فولیکول FSH:
باعث افزایش تولید اسپرم در آقایان و تخمدان ها در خانم ها برای تولید استروژن و رشد تخمک می شود که با کمک LH باعث می شود تخمدان ها و بیضه ها به طور طبیعی کار کنند.
هورمون کاهش ادرار ADH :
که نام دیگر آن وازوپرسین است باعث تنظیم آب بدن از طریق کاهش میزان آب موجود در اوره می شود.
اکسی توسین:
جریان شیر در سینه را روان می کند و باعث افزایش نیرو د رانسان می شود.
بیماری غده هیپوفیز:
اختلال این غده باعث ترشح کم یا زیاد هورمون ها می شود.
افزایش پرولاکتین:
افزایش تولید پرولاکتین باعث مختل شدن سیگنال هورمون تولید مثلی که منجر به کاهش هورمون تستوسترون و استروژن و شیردهی ناخواسته می شود که برخی از داروها و یا توده ی پرولاکتینوما تولید پرولاکتین را زیاد می کنند.
درمان:
با آزمایش قابل تشخیص است و با درمان دارویی معمولا قابل درمان است بزرگ بودن تومور باعث فشار روی بینایی و ایجاد مشکل در بینایی می شود که نیاز به جراحی دارد.
سندرم کوشینگ:
بیماری نادر که به دلیل افزایش کورتیزول در غدد فوق کلیه می شود..
رایج ترین بیماری کوشینگ:
رایج ترین این بیماری ترشح زیاد آدرنوکورتیکوتروپین از هیپوفیز است که وارد جریان خون و باعث تحریک غدد فوق کلیه می شود.
افزایش کورتیزول در خون باعث چاقی در شکم، فشار خون بالا، نازک شدن پوست، کبودی آسان و… می شود.
این علائم به اهستگی پیشرفت می کند و متناوب بودن آن تشخیص این بیماری را سخت می کند.
درمان و تشخیص غده هیپوفیز:
برای تشخیص این بیماری باید فرد آزمایش بدهد که و ممکن است نیاز به جراحی باشد که بعد از جراحی بازگشت سندرم کوشینگ متداول است پس بیشتر درمان دارویی کاربرد دارد.
آکرومگالی (درشت پایانکی):
شرایطی نادر که در اثر افزایش هورمون رشد از توموری در غده ی هیپوفیز به وجود می آید.
در کودکان باعث غول پیکری، در بزرگسالان رشد بیش از اندازه بافت ها و استخوان ها در سالهای زیاد با مشکلات استخوانی ، قلبی و سوخت و سازی بغرنج مانند دیابت، فشار خون بالا، مشکل قلبی، ورم مفاصل و سندم تونل کارپ می باشند.
درمان:
با عمل جراحی و برداشتن آن از غده ی هیپوفیز و توسط دارو می توان آن را کنترل کرد و علائمش را کاهش داد.
جرم غده هیپوفیز:
هر ضایعه و ماده ای که باعث اشغال کردن فضای هیپوفیز شود را جرم هیپوفیز می گویند که سرطانی نیست و در بدن پراکنده نمی شود.
برخی از این جرم ها که بسیار کوچک و کمتر از 1 سانتی متر هستند هورمون اضافی تولید تولید نمی کنند پس مشکل آفرین هم نیستند
اما اگر بزرگ تر باشند و بیشتر از 1 سانتی متر باشند باعث تولید فراوان هورمون و فشار به بافت ها و خوردن استخوان ها و مشکلات عدیده می شود.
درمان:
بررسی جرم های هیپوفیز نیاز به آزمایش دارد و جرم های بزرگ باید جراحی و اگر جرم به طور کامل برداشته نشود برای کم شدن سایز تومور به پرتودرمانی غده ی هیپوفیز است.
کم کاری غده هیپوفیز:
در این بیماری هورمون ها کم تر از حد لازم تولید می شوند. که علت این امر جراحی هیپوفیز، پرتودرمانی، تومورهای بزرگ، خونریزی یا کاهش خون رسانی به این غده است.
این کم کاری علائمی ندارد ولی معمولا ضعف، کوفتگی، سرگیجه که کم کاری ناگهانی به دلیل خونریزی و نرسیدن خون کافی به ایتن غده است که سردرد شدید و از دست دادن هوشیاری را همراه دارد.
درمان:
گاهی پس از برداشتن این غده بهبودی به دست می آید ولی گاهی عملکردش با مشکل مواجه می شود که نیاز به جایگزینی یک هورمون پیدا می کند که این جایگزینی بستگی به هورمون مختل شده دارد.
تومورهای غده هیپوفیز:
این تومورها بسیار رایج هستند که در افراد بالغ بیشتر دیده می شود خوش خیم بوده و به عنوان تومور مغزی به حساب نمی آیند.
دو نوع تومور وجود دارد:
ترشحی: که از هورمون غده ی هیپوفیز بسیار زیاد تولید و ترشح می شود.
غیر ترشحی: هیچ هورمونی ترشح نمی کند.
اگر این دو هورمون بزرگ باشند و در عملکر هیپوفیز و ساختار مغز دخالت کنند برای بدن مشکل به وجود می آورند.
این مشکلات عبارتند از:
ترشح زیاد: که تومور ترشحی غده هیپوفیز باعث وجود هورمون زیاد در بدن می شود.
ترشح کم: کم بودن یک هورمون در بدن به دلیل یک تومر غده ی هیپوفیز که در امر تولید آن دخالت می کنند که جراحی و پرتودرمانی باعث کاهش تولید آن می شود.
اثرات جرم تومور:
وقتی یکی از تومورهای غده زشد وروی این غده یا قسمت های دیگر مغز فشار می آورد باعث سردرد، تقص بینایی و مشکلات مشابه می شود.
جراحی و دارو و خونریزی داخلی روی عملکر هیپوفیز تاثیر می گذارد گاهی ضربه شدید به سر باعث عملکرد غیر عادی غده ی هیپوفیز می شود.
