تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای (shealth, safety and environment measuring equipments) به مجموعه دستگاه‌هایی گفته میشود که برای اندازه‌گیری و استانداردسازی مقادیر مرتبط به سلامت و امنیت در محل کار به کار میروند. قوانین بهداشت حرفه‌ای دربردارنده‌ی مجموعه اعمالیست که افراد برای امنیت و سلامت در محل کار باید انجام دهند و استفاده از تجهیزات مذکور از توصیه های این قوانین به شمار میروند.
نمونه تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای:
تجهیزات بهداشت حرفه‌ای میتوانند ساده‌ترین اشیا از جمله کلاه ایمنی و محافظ گوش تا ماشین‌های پیچیده ای از جمله تهویه هوا و یا فیوز برق را شامل شوند. ما در این مقاله قصد داریم شما را با چند عدد از مهمترین تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای آشنا کنیم.
صداسنج:
صداسنج (sound level meter) دستگاهی برای اندازه‌گیری صدا و نویز محیط آزمون شونده است. این ابزار برای استانداردسازی شرایط محیط کار و انواع موقعیت‌ها کاربرد دارد و متشکل از یک صفحه ی نمایشگر، میکروفون و مدار مخصوص خود میباشد. این دستگاه از حرکت هوا (که عامل ایجاد مفهوم متعارف صوت است) و تبدیل آن به سیگنال الکتریکی با کمک میکروفون و مدار خود میزان صدا را اندازه میگیرد. قابل توجه است که این دستگاه سطح صدا را به صورت لحظه ای نشان میدهد.
برای استفاده از این دستگاه باید ابتدا کالیبراسیون انجام شود و سپس صداسنج را در امتداد بازو در ارتفاع گوش قرار ميدهيم. نتیجه ی اغلب صداسنج‌ها با تغییر موضع ميكروفن نسبت به منبع صدا، آنچنان تغییر نمیکند. قرارگیری در معرض اصوات شدید برای مدت طولانی مسبب آسیب‌هایی به گوش میشود که اگر از آنها جلوگیری نشود به مرور زمان باعث کم شنوایی و ناشنوایی میشود. برای پیشگیری از این موارد باید از قرار گرفتن در معرض صداهاي بالای 85 دسیبل در طول مدت 8 ساعت یا بیشتر جلوگیری کرد.
دوزیمتر صدا:
دوزیمتر صوتی (noise dosimeter)، یکی دیگر از تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای، صداسنجی است با این قابلیت که صدا را در طول زمان مشخصی اندازه میگیرد و ذخیره میکند و سطح صدا را به صورت میانگین نشان میدهد. به زبان دیگر زمان پاسخ دهی این نوع صوت‌سنج کند است و برای محاسبه و اعلام مقدار صدا زمان بیشتری صرف میکند. این دستگاه هم برای بررسی های انفرادی به کار میرود به طوری که روی لباس فرد نصب شده و در طول زمان کار ایشان میانگین آلودگی صوتی مواجه با او را نشان میدهد و هم میتواند در مکان ثابت و خاصی نصب شود و میزان نویز محیط را در طول هشت ساعت کاری یا هر دوره ی زمانی که ما بخواهیم حساب کند. اهمیت این دسنگاه از این جانب است که آلودگی صوتی از معدود عوامل ایجاد خستگی اضافی و حواس پرتی وکاهش بهره‌وری محیط کار میباشد.
دوزیمتر صوتی و صداسنج
تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای-Wbgt متر:
Wbgt (Wet Bulb Globe Temperature) عبارت است از گرمای حاصل از تمرکز تابش آفتاب مستقیم روی مکان یا شخص مورد نظر.
Wbgt meter که اندازه‌گیرنده‌ی پارامتر مذکور است، برای انجام کار خود نیازمند مشخصه‌های دما، رطوبت، سرعت باد، زاویه تابش خورشید، پوشش‌های ابری، تابش مرئی و مادون قرمز میباشد. این دستگاه دارای یک صفحه نمایش است که نتایج مورد نظر را به شخص نشان دهد. اهمیت اندازه‌گیری تمرکز حرارتی خورشید از این لحاظ است که با به کار گیری این اطلاعات و استانداردسازی محیط میتوان از خستگی بیش از حد، كاهش تمرکز فرد، افزايش خطا و بيمارى‌هاى ناشى از گرما در محل کار جلوگیری کرد. گرمای محیط كار میتواند يک معضل جدى در مشاغل مختلف مانند شیشه سازى، نيروگاه‌های برق، صنایع آلیاژ، صنايع سیمان و مصالح به حساب آید. همچنین از این دستگاه روی افرادی مانند ورزشکاران و سربازان استفاده میشود.
استرس‌سنج حرارتی کوچک
گوس‌متر (gauss meter):
محیط اطراف ما مملو از میدان‌ها و پرتوهای الکترومغناطیسی حاصل از وسایل الکتریکی کوچک و بزرگ اطراف ماست. با توجه به اثرات بیولوژیكی پرتوهای غیر یونیزان بر انسان، اندازه‌گیری و بررسی پرتوهای مغناطیسی محل کار، زندگی و محیط هایی که تداوم حضور در آنها زیاد است به عنصری حیاتی در ایمنی و سلامت انسان تبدیل شده است. ماشین آلات و تجهیزات برقی که برای کار کردن از ولتاژ زیادی استفاده میکنند مولد میدان‌های الکترومغناطیسی ای میشوند که در صورت عدم استانداردسازی و مخاطره آمیز بودن میدان حضور مداوم انسان در این میدان‌ها مضر خواهد بود. گفته میشود حضور دائم در معرض این میدان‌ها باعث مشکلات عصبی مانند اضطراب و پارانویا میشود. از مولدین این میدان ها میتوان به دستگاه هایی مانند MRI و انواع دستگاه‌های رادیولوژی و یا ماشین آلات برقی اشاره کرد. میدان‌سنج که به دو نوع تسلامتر و گوس‌متر تقسیم میشود. تسلامتر وسیله ای برای بررسی انواع این میدان‌های بزرگ جهت استاندارد و ایمن سازی آنهاست و برای مقیاس های کوچکتر دستگاهی به نام گوس‌متر به کار برده میشود. گوس‌متر علاوه بر اندازه‌گیری امواج الکترومغناطیسی توانایی تشخیص جهت آنها را نیز دارد.
شمارنده ی ذرات:
شمارنده ی ذرات (particle counter) وسیله ای برای شمارش ذرات به اندازه ی ۰٫۱ میکرومتر یا بزرگتر از آن به کار میرود. البته نوع خاصی از شمارنده‌های ذرات نوری توانایی تشخیص ذرات تا 0.05 میکرومتری را هم دارند. به طور کلی میتوان گفت شمارنده ی ذرات برای اندازه‌گیری کیفیت مواد به کار میرود. شمارنده های ذرات به سه نوع معمول تقسیم میشوند.
ذره شمار معلق(Aerosol particle counters): برای شمارش ذرات معلق در هوای اطراف کاربرد دارد. از انواع کاربردهای این دستگاه ها میتوان به بررسی آلاینده ها، ریزگرد‌ها و ذرات معلق در هوا اشاره کرد.
ذره شمار مایع(Liquid particle counters): این دستگاه در صورت شفافیت مایع به حد کافی میتواند اندازه و تعداد ذرات مایع را محاسبه کند. و برای محاسبه ی میزان کیفیت و خلوص مایعاتی همچون آب، انواع داروهای مایع و مایعات شیمیایی مورد استفاده در آزمایشگاه ها به کار میرود.
ذره شمار جامد(Solid particle counters): برای شمارش ذرات مواد جامد و خشک استفاده میشود. از این نوع شمارنده های ذرات روی دستگاه هایی مانند خورد کننده های سنگ ها در کارخانه ها استفاده میشود.
نمونه ای از یک شمارنده‌ی ذرات
گازسنج(gas detector):
این دستگاه که علاوه بر مقدار گاز مورد نظر موجود در محیط میزان درصد غلظت آن را نیز نشان میدهد برای تشخیص شدت تراکم گاز سمی، مقدار اکسیژن موجود در محیط، احتمال حریق و مواردی از این دست کاربرد دارد. امروزه اکثر گازسنج‌ها به تنهایی توانایی تشخیص بیش از یک گاز را دارند اما گازسنج هایی هم موجود هستند که تمرکز و تخصصشان روی صرفا یک نوع گاز باشد. گازسنج‌ها با توجه به نیاز ما انواع و قابلیت‌های متفاوتی دارند ازجمله قابل حمل یا ثابت بودن یا قابل کالیبراسیون بودن و نبودن حتی بعضی از گازسنج ها به سیستم های هشدار دهنده هم وصل میشوند از جمله سیستم ادفاع حریق ساختمان. از این گاز سنج ها در انواع صنایع برای ایمن سازی محیط کار برای جلوگیری مسمومیت افراد یا احتراق استفاده میشود ولی برای مصارف شخصی از جمله ایمن سازی آپارتمان‌ها و ساختمان‌های مسکونی هم به کار میروند.
گازسنج کوچک
جمع بندی تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای:
همانطور که مشاهده کردید مقادیر زیادی برای درنظر گرفتن درباره‌ی سلامت و امنیت در محل کار وجود دارند و تک‌تک این مقادیر میتوانند دستگاه‌های اندازه‌گیری مربوط به خود را داشته باشند. ما در این مقاله تلاش کردیم شما را با تعدادی از این تجهیزات اندازه‌گیری بهداشت حرفه‌ای آشنا کنیم و اهمیت آنها را برای شما عنوان کنیم؛ باشد که این مسائل در صنایع کوچک و بزرگ مهم شمارده شوند و هیچکسی آسیب جبران ناپذیری در محل کار نبیند.
