مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن همان مرگ خاموش است
مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن از شایع ترین مسمومیت ها در فصل زمستان است. مونوکسید را قاتل بی صدا و یا خاموش می دانند زیرا نه می توان متوجه وجود آن در بدن شد و نه می توان آن را استشمام کرد زیرا بی رنگ و بی بو است ولی با دانستن علایم آن می توان از مسمومیت با این گاز را ازبین برد و یا پیشگیری کرد و جان خود را نجات داد.
وسایل منزل مانند بخاری و آب گرمکن و اجاق گازها و گاز آشپزحانه و… می توانند مونوکسید کربن تولید کنند.
نبود تهویه مناسب و یا بسته بودن دودکش ها دلیلی است بر ناقص سوختن مواد نفتی که درنتیجه این عملکرد باعث مسمومیت با گاز منوکسید کربن می شود کل این عملکرد و مسمومیت با 10 دقیقه بی فکری وکم کاری امکان پذیر است.
این گاز در مقدار 50 PPM خطری ندارد و بین 50تا 100 PPM خطر ساز است و بالای 100 PPM حتما مرگ را به همراه دارد و بالاتر 2000 PPM مرگ فوری کمتر از 2 دقیقه به همراه دارد.
علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن:
این علائم بسیار شبیه به علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا یا مسمومیت های دیگر است مانند سردرد ، تهوع ، شکم درد، احساس نا خوشی احساس درد و زخم در گلو و سرفه خشک است.
در کودکان علائم مسمومیت بیشتر به دستگاه گوارش مربوط می شود مانند استفراغ و در مراحل حادتر ضربان قلب نا منظم و حالت گیجی و منگی، حواب آلودگی و تنفس اشکال ایجاد می شود.
این علائم ممکن است تا چند ماه ادامه داشته باشد در طی تمام این مدت کاهش توانایی حافظه و اختلالات شناختی به بار می آورد. لب ها و ناخن ها کبود می شود.
تشنج :
در موارد شدید مسمومیت ممکن است فرد دچار تشنج شود یعنی انفجار غیر قابل کنترل فعالیت های الکتریکی در مغز فرد مسموم شده که این عمل در افراد نزدیک به مرگ اتفاق می افتد و معمولا برای احیای فرد دیر شده است.
تاری دید:
به دلیل کمبود اکسیژن فرد مسموم شده درست نمی بیند که کمتر شایع است و تنها در موارد شدید دیده می شود.
گیجی و خواب آلودگی:
مونوکسید کربن باعث سردرگمی و اختلال در قضاوت و مشارکت حافظه و گاهی منجر به توهم می شود. همچنین خواب آلودگی که نیاز به نگرانی ندارد.
تنگی نفس:
تنگی نفس یا تنفس سریع را باید جدی گرفت همچنین همراه با درد در قفسه ی سینه و فشار قفسه ی سینه همراه است که تپش قلب با تعداد بیش از 100 تپش در دقیقه همراه دارد.
حالت تهوع و استفراغ:
از نشانه های خفیف مسمومیت با این گاز است .
ضعف عضلانی و ماهیچه:
وقتی مونوکسید کربن جایگزین اکسیژن می شود باعث مرک سلول های بدن می شود که موجب ضعف عضلانی می شود که فعالیت های روزانه یا حتی پیاده روی روزانه را چالش برانگیز و دچار اختلال می کند.
سرگیجه هم از علائم اولیه هشدار دهنده مسمومیت است که اگر در مرحله ی حاد باشد یعنی به میزان کافی از مونوکسید کربن تنفس شده باشد فرد مسموم هوشیاری خود را از دست می دهد و گاهی هم غش می کند.
پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن:
از وسایل گرمایشی استاندارد استفاده کنید.
دودکش را چک کنید زیرا بهترین روش آزمایش چک کردن دودکش است اگر لوله دود کش بخاری سرد باشد یعنی گازهای سمی از دودکش خارج نمی شوند هرچه سریع تر باید این نقص پیش آمده را رفع کرد و جهت سالم سازی محیط هرچه زودتر درب یا پنجره را باز کنید تا عمل تهویه انجام شود.
شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی باشد اگر رنگ شعله زرد و نارنجی و قرمز باشد 100 در 100 در اکسیژن رسانی نقص وجود دارد که باید سریع رفع شود.
اما اگر شعله بخاری آبی نباشد حتما هوای کافی به بخاری نرسیده است و منجر به تولید گاز منوکسید کربن شده است.
در حمام لطفا آبگرمکن نصب نکنید و از روشن کردن اجاق گاز درمحیط خانه برای گرم کردن فضای خانه به شدت بپرهیزید.
دودکش ها:
کلیه دودکش ها باید حداقل 1 متر از سطح بام و از دیوار فاصله داشته باشد و حتما مجهز به دودکش باشد. کلاهک ها باید به صورت H باشند.
از چراغ ها و یا بخاری نفتی بدون دودکش در درون خانه هنگام خواب استفاده نکنید.
استفاده از دستگاه هشدار مونوکسیدکربن در محل خواب و یا در خانه.
دودکش ها و اتصالات همراه ان باید دارای جنس مرغوب باشندو هیچ گونه نشتی نداشته باشند و شیب لوله های افقی در داخل خانه باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون سه برابر ارتفاع داخل باشد .
آبگرمکن های دیواری گازی اگر به مدت طولانی روشن باشند خطرناک هستند پس آنها را در فضای بسته یا فاقد جریان هوا نصب نکنید.
برخورد مناسب با افرادمسموم با گاز مونوکسیدکربن:
انتقال فرد مسموم شده از محیط آلوده به هوای سالم و آزاد
باز کردن یقه ی پیرآهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم
به فرد مسموم شده در صورت امکان اکسیژن بدهید
با اورژانس تماس بگیرید و راه های هوایی را باز نگهدارید
ویژگی مونوکسیدکربن:
میل ترکیبی منوکسید کربن با هموگلوبین بسیار شدید تر از اکسیژن است و در خون ترکیب پایداری با هموگلوبین به وجود می آورد و با بالا رفتن مونوکسید کربن در خون میزان هموگلوبین آزاد در دسترس برای انتقال اکسیژن کاهش پیدا می کند و اکسیژن رسانی به بافت ها از جمله مغز کاهش پیدا می کند و سبب بروز مسمومیت می شود و سیستم عصبی با اختلال مواجه می شود و هیچ گونه اقدامی فرد مسموم شده نمی تواند انجام دهد.
هموگلوبین از سلول های قرمز خون است و اکسیژن به بافت های بدن می رساند با مونوکسید کربن زودتر ترکیب می شود و جای اکسیژن را می گیرد به طوری که جای هموگلوبین پر می شود و مسمومیت و حتی مرگ اتفاق می افتد.
آمار مرگ با گاز co:
گاز مونوکسیدکربن در سال گذشته 782 نفر بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در کشورمان جان خود را ازدست داده اندکه 222 نفر در نیمه ی اول و 562 نفر در نیمه ی دوم سال جان باختند این اعداد نشان می دهد که نسبت به سال های پیش مسمومیت با این گاز افزایش یافته است.
